Færslan var fyrst birt á Moggabloggi höfundar 6.1.2010.

Bróðursonur minn heitir góðu og gildu íslensku nafni Matthías Guðmundur og síðan er hann Þorsteinsson. Þetta gerir 33 stafir með stafabilum. Hann heitir því ekki þessu nafni samkvæmt þjóðskrá. Sama gildir um fjölmarga Íslendinga. Þeir fá ekki að heita nöfnunum sem þeir voru skírðir ásamt kenninafni.

Ég hef nokkrum sinnum á undanförnum 25 árum eða svo rætt við starfsmenn Hagstofunnar og fleiri opinbera aðila um þetta mál og hélt að þessu hefði verið breytt fyrir löngu. Skýringin í upphafi á þessu var tæknilegs eðlis. (Fyrirgefið mér, en nú ætla ég út í umræðu um ævaforna tölvutækni sem þótti fín áður en ég hóf mína skólagöngu.) Allt byggir þetta á bitum og bætum. Í gamla daga voru takmarkanir á lengd sviða í gagnatöflum. Færsla gat verið 128 bæti eða ASCII stafir. Þegar starfsmenn Þjóðskrár (eða hver það nú var) voru að skoða hvaða upplýsingar þurfti að halda utan um, þá var bara 31 stafur til ráðstöfunar fyrir nafnið eftir að búið var að setja niður allt annað sem var bráðnauðsynlegt að hafa. Þannig að 128 ASCII stafa takmörkunin sem var til staðar 1964 (eða hvenær það nú var) ræður því í dag að nöfn geta ekki verið lengri. Þetta er náttúrulega gjörsamlega fáránlegt. Þrátt fyrir miklar tækniframfarir, sú stærsta líklegast þegar færslan stækkaði úr 128 ASCII stöfum í heila 256, hefur þessu bara aldrei verið breytt. Ennþá sitjum við uppi með takmörkun frá því fyrstu tölvurnar komu til Ísland á sjöundaáratugnum.

Það er fyrir löngu búið að skipta út gömlu IBM tölvunum og gagnagrunnunum sem notaðir voru áður en helmingur núlifandi Íslendinga fæddist. Það er búið að stækka gagnatöflur þjóðskrár, þannig að meiri upplýsingar eru skráðar núna. En allt kemur fyrir ekki, það er Þjóðskráin sem ræður hvað fólk heitir en ekki einstaklingurinn (foreldrarnir). Það skal tekið fram, að breytingin á þessu er í reynd mjög einföld og flestir forritarar geta framkvæmt hana á nokkrum mínútum. Þegar ég sá um nemendabókhaldskerfi Iðnskólans í Reykjavík 1992 - 1997, þá breytti ég þessu og því fengu nemendur Iðnskólans að heita réttum nöfnum, ef þeir vöruðu okkur bara við vitleysunni. Ég hafði einfaldlega tvö nafnasvið. Annað með þjóðskrárnafninu og hitt með fullu nafni. Vissulega kom einn og einn með svona "brasilískt" nafn, þ.e. að því virtist óendanlega mörgum millinöfnum, en það voru slíkar undantekningar að þær skiptu ekki máli.

Mér finnst það hálf aumt, að það sé ekki búið að breyta þessu. Eins og ekki sé hægt hjá Þjóðskránni að halda rétt utan um nöfn fólks, þó svo að sú tafla sem send er út til valinna áskrifenda hafi hugsanlega nafnasviðið eitthvað styttra og byggi á 128/256 stafa forminu. Flestir eru með upplýsingakerfi sem ráða við nafnið í fullri lengd. Hvað sem því líður, þá er það óafsakanlegt, að 45 ára gömlu takmörkun á færslulengd í Þjóðskrá skuli ákveða hvað fólk heitir í upplýsingakerfum landsmanna. Þetta er náttúrulega ekkert annað en hneyksli.

Mér finnst að nær hefði verið fyrir umboðsmann Alþingis, að krefjast þess að þessi ritháttur verði lagður niður og tekin upp nútímalegri vinnubrögð. Það er gott og blessað að hafa reglur um forna siði, en betra er leggja af úrelta tækni. Við þurfum ekki einu sinni að færa hlutina til nútímans. Strax 1980 og alveg örugglega 1990 réð tæknin við svona flókin fyrirbrigði eins og 33 stafa nöfn og jafnvel lengri

Ráðuneyti vanrækti í 13 ár að setja reglur

Viðbót 28.3.2024: Já, árið er 2024. Rúm 14 ár liðin síðan þessi færsla var skrifuð og birt og enn segist Þjóðskrá vera bundin af 31 staf. Jafnframt eru um 30 ár, síðan að starfsmaður Þjóðskrár hélt erindi á fundi hjá Félagi tölvunarfræðingar um efnið í Norræna húsinu og lýsti því hvernig stæði til að leysa þetta! Þetta er meiriháttar vandræðalegt.